Türklerin Piramitleri: Altay Kurganları

Türklerin kendisine has piramit yapısı Altay Kurganları tarihte önemli bir yere sahiptir. Arkeolojik kazılarda öne çıkan Altay Kurganları Orta Asya’da yaşayan Eski Türklerin ölüm sonrasındaki inanç yapılarını temsil ediyor. O dönemde sanata karşı bakış açıları ölüm sonrasında ki yaşama inanışları daha kolay fark edilebiliyor. 

Türklerin büyük bir ustalıkla inşa etmiş olduğu bu yapıyı anlayabilmek için biraz daha derine inmek gerek. Kurgan kelime anlamı olarak Höyük ya da Tümülüs karşılığına denk geliyor. Genellikle savaşçı ve lider özelliğe sahip olan kişilerin mezarları bu şekilde inşa ediliyor. 

Orta Asya’da Türk Kültürünün yaygın olarak yaşandığı Altay dağlarının eteklerinde bugünkü Sibirya, Kazakistan ve Moğolistan’ın sınırlarında yayılım gösteren kültürün bir etkisi olarak öne çıkıyor. 

Yerleşik düzende yer edinen Altay Kurganları taş ve topraklarla yapılmış mezar yapıtlarıdır. Üst kısımları piramite benzeyen bir tepe şeklinde oluşturulmuştur. Her bir kurganın kendi içinde bir anlamı bulunur. 

Yapı olarak oldukça gösterişli ve süslü bir kurganla karşılaşılırsa bu bir hükümdara ya da önemli bir devlet adamına ait mezar olduğu anlamına geliyor. Yani aslında kurganların sosyal bir hiyerarşi ile inşa edildiği anlaşılıyor. 

Diğerlerine göre daha küçük ve dağınık yapıdaki kurganlar ise daha çok alt tabakayı temsil ediyor. Kurganlar tasarlanırken vefat eden kişinin günlük hayatta kullandığı eşyaları, silahları, zırhları, ziynet eşyaları ile süslenirdi. Böyle bir ritüelin sebebi ise ölen kişinin aslında öbür dünyada tüm bu eşyaları kullanacağına inanılırdı. 

Ünlü Türk Kurganı: Altın Elbiseli Adam 

Bugüne dair yapılan araştırmalarda kurganların içinde bazı hayvan motiflerinin yoğunlukta kullanıldığı fark edilmiştir. Bu o dönemde Türklerin Animist inançlarını öne çıkarırken doğaya olan saygılarının da bir ifadesinin göstergesiydi. Günümüze kadar gelen tarihte büyük yer edinmiş en önemli Türk Kurganı Altın Elbiseli Adamdır. 

1969 yılında Kazakistan’da bulunan bu mezar Issık Kurganında ele geçirilmiştir. Bir savaşçının zırhlanarak giydirildiği bu kurgan yıllar sonra ortaya çıktığında kendisini iyi şekilde muhafaza ettiği fark edilmişti. Altın Elbiseli Adam olarak tarihi kaynaklarda yer eden ve Türk Kültürünün bir sembolü olarak öne çıkan bu mezar üzerinde uygulanan işçilikte büyük ilgi görmüştür. 

Hem estetik hem de metal işçiliğinin zirvesini temsil eden bu yapı günümüzde hala büyük ilgi görmektedir. Türklere ait olan piramit tasarımlı bu programlarda oldukça ilginç malzemelere rastlanılmıştır. 

Bazı mezarların çevrelerinde taştan heykeller olduğu fark edilmiş daha detaylı araştırma yapıldığında Balbal adı verilen bu taş heykellerin aslında ölen kişinin düşmanlarını simgelediği ortaya çıkarılmıştı. Aslında oradaki balballar vefat eden kişinin elde ettiği zaferlerin bir sembolüydü. 

Geleneksel Kurgan Motifi: Geyik 

Bazı kurganlara bakıldığında ise mumyalanmış oldukları ve kumaşlarla örtündükleri fark edilmişti. Kullanılan kumaşların yapısı o dönemde halkın dokuma sanatında ne derece ileri olduklarını anlayabilmeyi de sağlamıştır. Kurganlarda görülen bir diğer detay geyik motifleri ile süslenmiş olmasıydı.  

Özellikle Altay kurganlarında Altın Elbiseli adamın zırhında da fark edilen geyik figürü Türk mitolojisinde kutsal bir yere sahip olduğunu anlamayı sağlıyor. Türklerde Kurgan kültürünün bu kadar yaygınlaşmasındaki en önemli sebep inanışlarından kaynaklanıyor. Ölüm sonrasında yeniden yaşayacağına inanan Türkler hem fiziksel hem ruhsal bir şekilde bu yolculuğun tamamlanacağına dair inanç barındırıyor. 

Kurganların yapılış amacı sadece inanç yapısı değil siyasi bir güç gösterisi olarakta kullanılmıştı. Toplumsal hiyerarşide tabakalaşmayı net olarak fark edebilmeyi sağlayacak bir siyasi üstünlük aracı olarakta görülmüştür. Türk Kurganlarının dünya çapındaki değerine baktığımızda şu an hala gizemini koruyan Mısır Piramitleri ile yarıştığını söylemek yanlış olmaz. 

Pek çok kaynak hala günümüzde Türklere ait olan Altay Kurganları ile Grek Tümülüslerine ya da Mısır Piramitlerini karşılaştırmadan geçemiyor. Göçebe bir yaşam tarzı süren Türklere dair daha net ifadeler bulabilmek pekte mümkün değil. Bu durum kurganlara yönelik yapılan araştırmalarda kısıtlamaya sebep oluyor. 

Şimdi bir de günümüze kadar gelen ismi duyulan ve tarihi kaynaklarda yer eden ünlü kurganlara göz atalım… 

Kazakistan’da bulunan Issık Kurganı bugün dünya çapında tanınan Altın Elbiseli Adam’ın bulunduğu kurgandır. Türk tarihinde en önemli arkeolojik kazıların yapıldığı alan olarak bilinir. Rusya’nın Tuva bölgesinde bulunan Arzhan kurganı Orta Asya’daki en zengin kurgan olarak kaynaklarda yer etmiştir. 

Kurganların içerisinde 20.000’i aşkın altın nesne keşfedilmiştir. Sibirya Altay Türklerinin bulunduğu bölgede yer alan Pazırık Kurganları dünyanın en eski kurganları olarak geçer. Türklerin hem günlük yaşantısına hem de inanç yapısını anlamayı sağlayan kurganlar, Türk piramitleri olarak günümüzde halen büyük değere sahiptir. Üzerinde yapılan araştırmaların devam ettiği ve arkeolojik kazıların gün geçtikçe gelişen sistemlerle daha pratik bir şekil aldığını söylemekte yanlış olmayacaktır.