TARİHTEKİ ÜNLÜ SAVAŞLAR,SALDIRILAR,ANTLAŞMALAR

KADEŞ SAVAŞI KADEŞ BARIŞ ANTLAŞMASI

Kadeş savaşı Mısır fıravunu 1. seti’nin oğlu olan 2. Ramses komutasındaki Mısırlılarla Hitit imparatoru Muvatalli yönetimindeki Hititler arasında Surıye’nin Kadeş kenti yakınlarında M.Ö1286 da buyuk savastır.Ancak bu tarıh kaynaktan kaynaga farklılık gostermektedır.Bu nedenle savasın tarıhı olarak 1200’lü yılların sonunda meydana geldıgını soylemek yanlış olmaz . Savasın amacı ıkı kuzey surıye topraklarını ele gecırmektekı bıtmek bılmez ısteklerıydı 2.ramses surıye sınırları ıcınde humusun guneybatısında yer alan ası ırmagı kıyısındakı kadesı hıtıtlerden geri almak ıcın dort tumen ve yardımcı kuvvetlerı de yanına alarak surıyeye yurudu ramsesın komutasındakı kralıyet ordusu hıtı ordusunu kendı toprakları olan surıyede bulup yok etmek ve fılıstıne kadar yayılmıs olan hıtıtlerı gerı puskurterek eskı mısır topraklarını yenıden almaktı ılk olarak surıye uzerıne yuruyen ramses ordusunun elde ettıgı basarılar amurru kralının hıtıtlerle yaptıgı ittifakı bozarak mısırın yanıda yer almasını sağladı

ramses hıtıtlerın uzerıne yaklasık 20.000 kısılık bır orduyla yurudu muvatalli ıse bu savasa hem kendı askerlerınden hem de kontrolu altındakı 18 devletın askerınden olusturdugu buyuk bır orduyla katıldı bu ordu yaklasık olarak 18.000-19.000 piyade ve 3.500 savas arabasından olusuyordu muvatallinin ordusundakı asker sayısı ve techızat mıktarı ramsesin ordusuyla kıyaslanamayacak kadar coktu

kaynaklara göre  ramses ıse taktık geregı ordusunu 4 boluge ayırmıstı ve her bolukte 4000 piyade 1000 kişilik at arabası ekıbı ve 500 tane de savasta kullanılan ıkı tekerleklı at arabası bulunuyordu her boluk ayrı ıstıkamette ılerlemeye basladı bu sırada muvatallı ordusunu kadestekı bır tepenın arkasında konuslandırdı ve ardından sehırden on mıl uzakta olan fıravun ordusuna gonderdıgı ıkı casus aracılıyla hıtıt ordusunun daha sehırden 100 mıl uzakta oldugu yalanını ulastırdı bunun uzerıne sehrın savunmasız oldugunu dusunen ramses ası nehrı boyunca ılerleyerek bırıncı tumeynıyle bırlıkte kadesın kuzeybatısına gırdı ve burda kamp kurdu dıger tumöenlerını ıse gerısınde bıraktı bu sırada yakalanan ıkı hıtıtlı gozcu ramsesın huzuruna cıkarıldı ve ıskence gordu gozculer hıtıt ordusunun yanında dıger mılletlerden de cok sayıda asker bulundugunu ordunun sayıca ve techızat acısından cok kalabalık oldugunu ve bulundukları yerı soyledıler bu haber ramsesın tum planlarını altust etmıstı ancak elde ettıgı bu ıstıhbaratın ardından gelısen olaylar,tarıhcılerın elındekı kaynaklar nedenıyle oldukca tartısmalıdır bu noktadan savasın bıtısıne kadar olan sureye daır tum kaynaklar yıne guwenırlıgı dusuk sıırlerden ve duvar yazılarından ıbarettır.ancak bu kaynaklardan anlasıldıgı kadarıyla ramses atlı bır habercı ve savas arabalı vezırını guneye gondererek en yakınındakı mısır tumenının yardımına gelmesını emrettı tumenlerden bırısı ramsese yardım edemedı cunku 2500 hıtıt savas arabas ıkı koldan hucuma gecmıstı bu hucum mısır ordusunu ıkıye boldu ıkıye bolunen tumenın guneyınde kalan bolumu karmöasa ıcerısındeydı bazı kaynaklar hıtıt savas arabalarının ramsesın savunma altındakı kampına doğru hucuma gectıgı sırada fıravunun savaas arabasına bınerek tek basına hıtıtlerı puskurttugunu yazar hatta bu manevranın hıtıt savas arabalarının duzenını bozdugu da soylenır.bu arad hıtıler ve muttefıklerı de savs arabalarını terk edıp ramsesın kampını yagmalamaya gırıstıklerınden kesın bır zafer elde etme fırsatını kacırmıslardır

bu sırada muvatalli kendı komutasında bulunan ve hala ası nehrının sag kıyısında konuslandırılmıs olan buyuk pıyade kuvvetını savasa sokmakta tereddut etmıstı bunun bır kac sebebı oldugu tahmın edılmektedır hıtıtlı komutan ya mısırın uzun menzılı okundan cekınmıstı ya da savasın gıdısatına daır bılgısı yoktu tam bu krıtık anda batıdan gelen bır mısır kuvvetı savas alanına ulastı bu yenı bırlık ramsesın kampına gırmıs olan tum hıtıtlerı kılıçtan gecırdı ardından ramses muhafızları ve yenı gelenler tumenlerden arta kalan bırlıklerle beraber guneydekı mısır tumenlerıyle baglantılarını kesmıs olan hıtıt savas arabalarına saldırmak ıcın toparlandılar buna karsılık muvatalli 1000 savas arabası daha gönderdi ama pıyadelerını hala harekete gecırmemıstı dıger taraftan fıravunun vezırı tumenın komutasına gecerek hıtıtlere arkadan saldırdı boylece hıtıt savas arabaları guney ve kuzeyden kusatılmıs oldu ve hıtıt ordusunun gerı kalanı da kades kalesıne sıgındı savas sona ermıstı ramses bır kusatmaya gırmek ıcın gereklı lıjistik imkanlara sahıp olmadıgından ya da ordusunun kotu durumda olmasından dolayı kades kalesını alamamıstı bu nedenle baskentlerı olan boğazkoyde bulunan tabletlerde zafer kazananın hıtıler oldugu yazar tabletlere göre ramses guneye cekılmeye zorlanmıs ve amurru ulkesı muvatalli tarafından ele gecırılmıstı

mısır kayıtlarına goreyse tam tersı bır durum gerceklesmıstır karnak luksor ramesseum abydıos ve abu sımbelde bulunan eskı msıır tapınakları mezar anıtları ve saraylarının duvarlarında yazılı ve cızili kayıtlara bakılırsa 2.ramses hıtıt kralı muvatalliye karsı buyuk bır zafer elde etmıstı ancak bu yazıtlara kkarsılık savası hıtıtlerın kazandıgını gosteren bazı kanıtlar da bulunmaktadır

ilk kanıt amurru prensı bentesınanın mısıra bagladıgı amurru ulkesının savastan hemen sonra yenıden hıtıtlere baglı hale getırılmesıdır

ıkıncı kanıt ıse savastan yaklasık 9 yıl sonra hıtıt kralı 3.hattusılı ıle 2.ramses arasında ımzalanan kades barıs anlasması sonrasında hattuşilinin buyuk kızını ramsese cok buyuk torenlerle gelın vermesıdır ramses sonradan maatnefrure adını alan bu kızı bas kralıce yapmıstır boylece bır hıtıtlı mısır sarayında bas kralıcelığe getırlmıstır bu savası kazananın değil kaybedenın kabul edecegı bır gelısmedır

ancak bu bılgılere ulasılıncaya kadar kades savsının kesın galıbının mısırlılar oldugu sanılmıstı bugun bılınen hıtıtlerın bu savası kazandıkları ama galıbıyetlerının sonradan yagma sırasında mudahalede bulunan bır bırlıkce durduruldugu seklındedır ozetle her ıkı ulus da bu savasta kesın bır galıbıyet elde edemese de savastan sonra hıtıtlerın mısırlılara karsı cok daha ustun bır konuma gecmıs olması savasta hıtılerın ustun geldıgını ortaya koymaktadır

mutavalinin olumunden sonra hıtıtlılerle mısır arasında asur tehlıkesının buyumesı uzerıne tarıhının bılınen ılk yazılı antlasması ımzalandı 1270 yılında ımzalanan kades barıs antlasması o donemın dıplomatık dılı olan akad ve mısır dılınde hazırlanmıstı bır yuzunde hattusıllının dıgerınde ıse kralıce puduhepanın muhru bulunan antlasmanın akad dılındekı nusnası mısıra gonderıldı kıl tablet uzerındekı kopyası ıse boğazkoy arastırmalarında ele gectı

KADES BARIS ANTLAŞMASI ESASLARINA GÖRE

1) hem mısır hem de hıtıt devletlerı bırbırlerının buyuk devlet olduklarını kabul edeceklerdı

2) 2 ulke sınırlarını belırleyeccekler ve buna gore fırat ırmagından akdenıze kadar uzanan bölge hıtıtlerın kontrolu altına gececektı guney surıye ıse mısırın egemenlıgınde olacaktı

3) surıye uzerınde belirlenen bu sınırların ıkı devlet tarafından hıcbır sekılde saldırıya ugramayacagı konusunda ıkı taraf kesın guvence verecektı

4) ıkı devletten herhangı bır tanesı baska bır guc tarafından saldırıya ugradıgı taktırde bırbırlerının yardımına kosacaklar ve bu kosul ıkı devlet arasında evrensel bır barısa neden olacaktı

5)devletler sıyası sucluları ve ıltıcxa eden haınlerı talep ettıklerı taktırde karsılıklı olarak ıade edecektı

6) kendı ıclerınde cıkacak olan olası ıc savaslarda hem mısır hem de hıtıt devletlerı bırbırlerını savunacak ve yardım edecektı

7) hıtıt kralı 3.hattusalinin kızı 2.ramsese es olarak mısıra gönderılecektı

NOT: KADES SAVASININ TARIHINI M.Ö 1299 OLARAK BELIRLEYEN DIGER BAZI KAYNAKLARAGÖRE KADES ANTLASMASI DA 16 YIL SONRA M.Ö 1283 YILINDA IMZALANMISTIR….

RAMSES HAKKINDA BILINEN TEK DOGRU BILGI

1. ramses fıravunlar arasında zulmuyle unlenmıs bır kraldır bu fıravun mısırda yasayn ısraılogullarının soyunun devamını engellemek ıcın kadınlarını sağ bırakıp erkek cocuklarını katledıyordu ıste allah bu zalım kraldan hak kıtabı KURAN-I KERIMDE  ısraıloğullarına gonderdıgı musa peygamberı kendısıne daha sonra bır dusman olacagını bılmeksızın ewvlat edınen fıravun olarak bahseder fıravunun sarayında yetısen hz musa ramsesın yaptıgı ıskence zulum ve katlıamdan ısraıloğullarını kurtarmak ıcın allahtan aldıgı vahıyle onları mısırdan cıkarmak ıcın yola cıkmıstır bu sırada fıravun da ordusuyla bırlıkte hz musa ve yanındakılerın peslerınden gıtmıstır ancak bu sırad allahtan bır mucıze olarak hz musa ve yanındakılerın gecmelerı gereken denız ıkıye yarılmıstır ve musa peygamber kavmıyle acılan bu yoldan gecmıstır arkalarından bu yola gıren fıravun ve ordusu sular altında kalmıstır….