Roma İmparatorluğu milattan önce 1. yüzyılda Augustos( ağustos adının İngilizce karşılığı olan august, bir rivayete göre bu imparatora ithafendir) önderliğinde kurulmuştur. Akdeniz’de hüküm sürmüş olan Roma İmparatorluğu dünyanın en büyük imparatorlukları arasında yer almıştır.
Roma İmparatorluğu 375 senesinde Kavimler Göçü nedeniyle yaşanan büyük karmaşanın ardından 395 senesinde Doğu Roma İmparatorluğu ve Batı Roma İmparatorluğu olmak üzere iki ayrı devlet şeklinde bölünmüştür. 476 senesinde yapılan Germen saldırısı sonucu Batı Roma İmparatorluğu yıkılmış, 1453 tarihinde Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethiyle de Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu yıkılmıştır.
Roma Cumhuriyeti’nden Roma İmparatorluğu’na Geçiş Dönemi Nasıl Gerçekleştirilmiştir?
Roma İmparatorluğu başlarda Roma Cumhuriyeti adı atında teşkilatlanmıştır ve kim tarafından kurulduğu kesin olarak bilinmemektedir. Roma hükümdarlarının en bilineni Gaius Julius Caesar’dır (Jül Sezar). Eylemleri ile Roma Cumhuriyeti’nin Roma İmparatorluğu’na dönüşmesinde çok önemli bir rol almıştır. Dünya tarihinin en önemli, en etkili insanlarından biri olmuştur ve dünyanın en tanınan insanları arasında yerini almış Jül Sezar Romalı bir asker ve liderdir. Aynı zamanda Sezar iyi bir hatip ve güçlü bir yazardır. Jül Sezar, “Hayat Boyu İmparator” unvanı almıştır. Devlete monarşik bir yapı kazandırmak isteyen Jül Sezar’ın diktatörlük anlayışı Roma Cumhuriyeti’nin resmi yasalarıyla uyuşmamıştır.
İmparator Jül Sezar’ın Roma Cumhuriyeti’ni merkezileştirme çabası kendi monarşi yönetimini kurmasından çekinen senatörler bu durumdan endişelenmiştir. Zamanında Jül Sezar’ın affettiği insanların da aralarında bulunduğu senatörler, Sezar’a karşı suikast planı yapmışlardır. Milattan önce 44 yılında 15 Mart tarihinde senatörlerin suikastinde hunharca bıçaklanarak katledilen Jül Sezar, ölmeden önce suikastçıların arasında en çok güvendiği kişilerden biri olan Brutus’ü görünce “Sen de mi Brutus?” diyerek hayal kırıklığını dile getirmiştir. Bazı kaynaklara göre Marcus Junius Brutus, Gaius Julius Ceaser’ın evlatlık oğlu, bazı kaynaklara göre de gerçek oğludur.
Cumhuriyetten İmparatorluğa Geçiş Sonrası Roma İmparatorları Kimlerdir?
Jül Sezar’ın suikaste kurban giderek öldürülmesinin ardından yönetimi evlatlık oğlu Octavianus devralmıştır. Milattan önce 24 ve milattan önce 17 yılları arasında yönetimde olan Octavianus idari, siyasi ve mali işlerin çözümüne doğru giderek kendi yönetiminin kabul edilmesini sağlamıştır. Roma senatosu Octavianus’a “Augustos” ismini vermiştir. Ama Octavianus yani İmparator Augustos, aile isimleri Sezar’ı kullanmak istemiştir.
Jül Sezar sonrası kurulmuş yönetimler: İmparator Augustos(Octavianus), Julio-Claudian Hanedanı (MS 14-68), Tiberius (MS 79-81), Domitianus (MS 81-96), “Beş İyi İmparator Dönemi” olarak bilinen Antoninler (MS 96-180), Nerva (MS 96-98), Trajan (MS 98-117), Hadrianus (MS 117-138), Antoninus Pius (MS 138- 161), Marus Aurelius (MS 161-180), Commodus (MS 180-192), Seceruslar Hanedanı (MS 193-235), Üçüncü Yüzyıl Krizi (MS 235-284), Diocletianus ve Terarşi (MS 235-284), Konstantin ve Oğulları (MS 305-363), Julianus ve Jovianus (MS 361-364), Valentinianu Hanedanı (MS 364-392) ve son olarak Theodosius Hanedanı’dır (MS 379-457).
Batı ve Doğu Roma’nın Yıkılışı
Batı Roma İmparatorluğu kurulduğu günden beri, devletin yönetiminde imparatordan ziyade patrici ve magister olarak adlandırılan askerlerin sözü geçmiştir. Milattan sonra 410 senesinden itibaren, Vizogotlar ve Vandalların saldırısına uğrayan Batı Roma İmparatorluğu milattan sonra 475 senesinde Julius Nepos’un imparator olduktan bir sene sonra, magister Flavius Orestes isyan çıkarmış ve bu sebeple imparatorluğun başına Romulus Agustus geçmiştir. 476 senesinde magister Flavius Orestesin başında bulunduğu Germen askerler, İtalya’dan toprak istedikleri için ayaklanma çıkarmışlardır. Germen askerlerinin yanında Germen Kralı Odoacer da bulunmuştur. Ayaklanma sonucu Orestes idam edilmiştir. Germen Kralı İtalya’yı ele geçirmiştir. Böylelikle Batı Roma İmparatorluğu tarihe karışmıştır.
Doğu Roma İmparatorluğu, Batı Roma İmparatorluğu’ndan 10 yüzyıl daha fazla ayakta kalmayı başarmıştır. 1453 senesinde, dönemin Osmanlı Padişahı Sultam Mehmet’in(fetihten sonra “Fatih” unvanını almıştır) Konstantiniyye’yi yani İstanbul’u fethiyle Doğu Roma İmparatorluğu da tarihin karanlık sularına gömülmüştür.
