Mısır, kültürü ve coğrafyasıyla dünya üzerindeki en eski yerleşim noktalarından biridir. Üç kutsal dine mensup insanların yaşadığı ve bununla birlikte tarihi oldukça eskilere dayanan kadim bir geleneğin de Mısır kültürünün oluşmasında etkili olmuştur. Buna bağlı olarak Mısır’da bulunan piramitler başta olmak üzere eski Mısır kralları olan Firavunlar ve onlarla ilgili her ayrıntı hem tarih bilimi hem sosyoloji hem de diğer ilgili bilim dalları açısından önemli araştırma konusu olmaktadır. Diğer taraftan bu potansiyeli ile de dünyada hem kültür hem de deniz turizmi açısından en çok ziyaret edilen ülkelerin başında gelmektedir Mısır.

Bu yazımızda Mısır’ın oldukça eski bir geleneği olan ve adı Mısır’la özdeşleşmiş mumyalama üzerinde duracağız. Tarih öncesi çağlarda bir inanç sisteminin gereği olarak Mısırlılar ölülerini mumyalama işlemine tabi tutuyorlar böylece öldükten sonra yaşayacaklarına inandıklarını belli ediyorlardı. Aslında bir tedavi yöntemi olarak değerlendirilen mumyalama işlemi dini ritüellerle birleşince ölen kişinin bozulmadan uzun yıllar boyunca saklanacağı bir yöntem olarak kullanılmıştır. Peki mumyalama nasıl yapılıyordu? Şimdi buna bakalım.

Mumyalama Nedir?

Mumyalamanın aslında önceleri bir tedavi yöntemi olarak ortaya çıktığını ve zamanla dini inançlar gereği ölenlerin cesetlerini muhafaza etme yöntemine dönüştüğünü yukarıda belirtmiştik. Ölen kişinin inancı gereği öldükten sonra da yaşayacağına inanan Antik Mısırlılar bu kişinin cesedinin bozulmaması ve ölümden sonraki hayatında sağlıklı bir şekilde yaşam sürmesi için cesedi muhafaza etme gereği duymuşlardır. Yani mumyalama işlemi tamamen dini inançlar gereği ortaya çıkmıştır.

Nasıl Yapılır?

Ölen kişinin cesedi üzerinde bu işte uzman olan rahipler, din adamları çalışıyor ve vücutta bulunan nemin tamamını alarak cesedin bozulmasına sebep olacak her unsurdan cesedi arındırıyorlardı. Ayrıca ölümden sonra ceset içinde bulunan iç organların da kısa sürede bozulacağı ve parçalanabileceği için bu organların da cesetten çıkarılması gerekiyordu. Bu sebeple beyinden başlayarak vücudun içi tamamen boşaltılır ve ölünün cesedi sadece derisiyle bırakılmış olurdu. Bu operasyon yapılırken beyin burun bölgesinden kancayla, karın bölgesindeki iç organlar ise karın bölgesinin her iki yanına atılan kesiklerle çıkarılırdı. Mumyalamaya başlamadan önce bu şekilde temizlenen insan vücudunda sadece yaşamın ve bedenin merkezi olarak görülen kalp yerinde bırakılırdı. Ayrıca bütün bu işlemler gerçekleştirilirken rahipler kendilerine özgü duaları okuyarak ölünün cesedine saygılarını belli ederlerdi. Çıkarılan organlar ayrı ayrı özel kaplara konur ve koruma altına alınırdı.

Ölünün cesedi bu şekilde iç organlardan ve nemden tamamen arındırıldıktan sonra bezle sarma işlemine geçilirdi. Bir cesedi mumyalamak için yüzlerce metre keten özellikli beze ihtiyaç olduğu kaynaklarda belirtilmektedir. Sağlam ve dayanıklı bir kumaş olan keten beziyle cesedin her noktası sıkı bir şekilde herhangi bir açık kalmayarak sarılırdı. Sargılama işlemi sırasında ise yine ölüye saygı açısından sargılar arasına dualar, muskalar ve çeşitli efsunlu sözler yerleştirilirdi. Vücut bu şekilde sıkıca baştan ayağa sarıldıktan sonra özellikle baş kısmına ölen kişinin bir maskesi yerleştirilir ve mumyalama işlemi tamamlanmış olurdu.

Mumyanın Mezarı

Ölen kişi üzerinde mumyalama işlemi devam ederken diğer taraftan da mezar hazırlıkları yapılırdı. Antik Mısır’da mezar ustaları aslında birer sanatçı idi. Ölü için hazırlanan mezarların içinde kişinin ölümden sonra kullanacağına inanılan birçok eşya yerleştirildi. Ayrıca mezar için çeşitli heykeller, resimler ve dua listeleri hazırlanırdı. Bu şekilde mezar hazırlandıktan sonra cenaze törenine geçilir rahipler tarafından mumyalanan ceset getirilerek çeşitli dini ritüellerin ardından hazırlanan mezara konurdu. O artık ölümden sonra yaşanılacak yere doğru yola çıkmıştır. Mumyalar için hazırlanan mezarlar genellikle tabut ve mezar odası şeklinde olurdu ve mumya buralara yerleştirildikten sonra mezarın kapağı sıkıca kapatılırdı.

Mumyalama Niçin Yapılırdı?

Antik Mısır’da insanlar beden ile ruhun birbirine bağlı olduğuna biri olmazsa diğerinin de olamayacağına inanırdı. Yani beden ruhun yuvasıydı. Ruh yuvadan uçup gittiğinde yani ölüm gerçekleştiğinde ruhun gittiği yerde yaşayabilmesi için tekrar bir bedene ihtiyacı olduğuna inanılırdı. Bu yüzden ölen kişinin bedeninin bozulmadan ruhun gittiği yere ulaşması oldukça önemliydi. Dolayısıyla bedeni korumak, muhafaza etmek ve herhangi bir zarar görmeden ruhun yanına yollamak mumyalama işlemiyle mümkün oluyordu. Yani mumyalama işleminin temeli aslında tamamen dini inanışlardır.

Mumyalama işlemi eski Mısır’da özellikle Firavunlara uygulanırken soylulara ve yüksek tabakadan insanlara da uygulanmıştır. Bazı durumlarda sıradan insanlar da mumyalanmıştır. Oldukça pahalı ve uzun süreli bir süreci kapsayan mumyalama işlemi bu şekilde gerçekleşmiş oluyordu. Yine bütün bunlarla birlikte yine dini inanışlar gereği bazı hayvanların da mumyalandığı bilinmektedir.